De Wet zorg en dwang (Wzd) vervangt in de ouderenzorg de Wet BOPZ. De nieuwe wet beschermt mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) of een verstandelijke beperking tegen onnodige onvrijwillige zorg, fysieke vrijheidsbeperking en gedragsbeïnvloedende medicijnen. Het uitgangspunt is ‘Nee, tenzij’.

Onvrijwillige zorg is zorg waarmee de cliënt of zijn vertegenwoordiger niet instemt en/of zorg waarmee de vertegenwoordiger heeft ingestemd maar waartegen de cliënt zich verzet. Onvrijwillige zorg mag alleen worden ingezet wanneer het niet verlenen van deze zorg ernstig nadeel geeft voor de cliënt zelf, anderen of de omgeving. Onder ernstig nadeel wordt bijvoorbeeld verstaan: zelfverwaarlozing, onrust, agressie (of oproepen daarvan bij andere cliënten). Ook moet de minst ingrijpende vorm worden ingezet om dit te bereiken. Deze zaken worden door de zorgverantwoordelijke in het klantdossier in het Wzd-stappenplan vastgelegd.

De Wet zorg en dwang (Wzd) wordt binnen Groenhuysen op dit moment enkel toegepast bij cliënten met behandeling.

De Wzd maakt onvrijwillige zorg mogelijk voor mensen die dementie of een aanverwante aandoening hebben (diagnose van een terzake deskundig arts) en daarvoor professionele zorg nodig hebben. Het maakt niet uit of het om zorg uit de WLZ gaat, de Wmo of zorgverzekeringswet. Aan dementie verwante aandoeningen zijn bijvoorbeeld Korsakov, Huntington of niet-aangeboren hersenletsels (NAH), tenminste als deze aandoening leidt tot gedragsproblemen of regieverlies en een zorgbehoefte die vergelijkbaar is met die bij dementie.

Alle zorg, ook de onvrijwillige zorg, wordt beschreven in het zorg- en behandelplan. Hierin staat het doel van de onvrijwillige zorg beschreven en welk nadeel hiermee wordt voorkomen. In de beoordeling van de onvrijwillige zorg wordt altijd goed gekeken of de onvrijwillige zorg echt noodzakelijk is en worden alternatieven afgewogen. De cliënt/vertegenwoordiger wordt betrokken bij de te maken afwegingen en de stappen in het Wzd-stappenplan. Het doel is dat in het belang van de cliënt gekozen wordt voor passende zorg die het minst ingrijpend is. De onvrijwillige zorg wordt volgens vastgestelde termijnen in het Wzd-stappenplan periodiek geëvalueerd. Het initiatief hiertoe ligt bij de zorgverantwoordelijke. De onvrijwillige zorg stopt wanneer deze niet meer noodzakelijk is.

Informatie Wet zorg en dwang (Wzd)
De informatie Wzd geldt voor alle afdelingen waar bewoners wonen met de diagnose dementie of aanverwante aandoeningen zoals Huntington, Korsakov, niet aangeboren hersenletsel (NAH). Op deze afdelingen is sprake van een bijzondere situatie, omdat de afspraken hier ook een beschermend karakter hebben.

Wilsonbekwaam betekent dat iemand:

• De informatie over zijn/haar zorg en/of behandeling niet kan begrijpen en afwegen.
• Niet begrijpt wat de gevolgen van zijn/haar besluit zijn.
• En/of geen besluit kan nemen.

Of iemand wilsonbekwaam is, kan per situatie verschillen. Zo kan iemand soms nog wel beslissen over wat hij wel of niet wil eten, maar niet meer over zijn/haar zorg of behandeling. Daarom spreekt de Wzd ook van wilsonbekwaamheid ‘ter zake’. Of iemand m.b.t. een bepaalde kwestie wilsonbekwaam is, wordt beoordeeld door een deskundige, na overleg met de vertegenwoordiger, gericht op overeenstemming. Als zij het niet eens worden dan hakt een onafhankelijke BIG-geregistreerde deskundige de knoop door.

Wanneer een cliënt ‘ter zake wilsonbekwaam’ is en de cliënt niet meer in staat is in om zelf te beslissen, dan wordt de zorginhoudelijk vertegenwoordiger bij de besluitvorming betrokken. Dit gebeurt volgens de onderstaande volgorde. De bovenstaande vertegenwoordiger gaat ‘voor’ op een lagere categorie:

• Een door de rechtbank benoemde vertegenwoordiger bijvoorbeeld een mentor of curator.
• Indien de cliënt zelf iemand schriftelijk heeft gemachtigd om zijn/haar belangen te behartigen.
• Als de twee hiervoor genoemde beide niet aan de orde zijn, dan is de echtgenoot of levensgezel de eerst aangewezen vertegenwoordiger.
• Wanneer deze niet aanwezig is of deze taak niet (meer) op zich kan nemen, dan zal een ander familielid, ouder, kind, broer of zus, als vertegenwoordiger optreden. Indien er geen familieband is, dan moet er een mentorschap worden aangevraagd.

Degene die optreedt als vertegenwoordiger wordt bij de opname als zorginhoudelijk vertegenwoordiger vastgelegd in het zorgplan. Deze persoon neemt de beslissingen, voor zover mogelijk, samen met de cliënt. Of namens de cliënt, zoals de cliënt het zelf besloten zou hebben.

Elke cliënt die onder de reikwijdte van de Wzd valt heeft recht op een cliëntvertrouwenspersoon. Onvrijwillige zorg of een onvrijwillige opname heeft gevolgen voor de vrijheid. De cliëntvertrouwenspersoon kan ondersteunen en informatie geven bij vragen die er ontstaan rondom onvrijwillige zorg. Daarnaast kan de cliëntvertrouwenspersoon ondersteuning bieden bij problemen rond de opname of het verblijf in een zorginstelling en in het doorlopen van de klachtenprocedure. De Wzd-cliëntvertrouwenspersoon is voor cliënten/vertegenwoordigers rechtstreeks bereikbaar. Zie voor meer informatie en de contactgegevens de website van het LSR.

Als u een klacht heeft, maakt u dit bespreekbaar met degene waarop de klacht betrekking heeft. Wilt u dit liever niet of leidt dit gesprek niet tot een oplossing, dan zijn er verschillende mogelijkheden. U neemt contact op met de manager of een andere medewerker in wie u vertrouwen heeft. Daarna kunt u bij de klachtenfunctionaris terecht.

Een cliënt of zijn/haar vertegenwoordiger heeft het recht om een klacht in te dienen over de uitvoering van de wet Wzd. Deze klacht kan worden ingediend door de cliënt zelf, of door de vertegenwoordiger. Zaken waarover de cliënt binnen het klachtrecht van de Wzd een klacht kan indienen zijn:

• De beslissing dat de cliënt wilsonbekwaam is.
• De beslissing over een behandeling/het toepassen van onvrijwillige zorg.

Als u meer informatie wilt of bepaalde vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met de EVV’er.